ณรงค์ ชื่นนิรันดร์ (แก้ว) ประกาศร.4เรื่องข้าว

ในสภาพภูมิประเทศ ของไทย เป็นเมืองเกษตรกรรมมาแต่โบราณ เพราะมีมรสุมพัดผ่านและเหมาะที่ที่จะทำการเพาะปลูก โดยเฉพาะข้าว ที่แผ่นดินผืนนี้มีการปลูกข้าวบริโภคมาแต่โบราณกาล และได้ให้ความสำคัญกับข้าว จนกระทั่งมีวันพืชมงคล ที่ให้ความสำคัญกับข้าวเป็นการเฉพาะ และในบางครั้งบางสมัย ก็ให้ความสำคัญกับข้าว ถึงขนาดมีประกาศเตือนให้สงวนข้าวไว้ให้พอกินตลอดปี โดยเฉพาะสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า ฯ เจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ได้ออกประกาศเตือน เรื่องเตือนสติให้สงวนข้าวไว้ให้พอกินตลอดปี โดยประกาศไว้ ณ เดือน 9 ขึ้น 9 ค่ำ ปีชวด ฉศก ซึ่งผมจะได้ถ่ายทอดให้ท่านได้รับทราบเป็นข้อมูลดังนี้

มีพระบรมราชโองการมานพระบัณฑูรสุรสิงหนาท ให้ประกาศแก่ท่านทั้งหลายทั้งปวง ในพระราชอาณาจักรนี้ให้ทราบว่า ในปีชวด ฉศก นี้ลาดเลาเงาเงื่อนฟ้าฝนเป็นคล้ายกันกับปีชวด จัตวาศก ที่ล่วงมาแล้ว ๑๒ ปี ฝนต้นมือกลางมือก็น้อยนัก ยังมีที่หมายอยู่แต่ฝนปลายมือ ประมาณการตามทรงสังเกต ว่าเมื่อใดพระอาทิตย์ข้ามตรงศูนย์เวลาเที่ยงกรุงเทพ ฯ ไปแล้ว ในกลางเดือน ๙ ปีนี้ เห็นจะมีฝนมาบ้างในเดือน ๙ ข้างแรมแลเดือน ๑๐ ทั้งเดือน ถึงกระนั้นก็เห็นจะน้อย ก็เพราะฉะนั้นเมื่อผู้ใดมีพวกพ้องพี่น้องบ่าวไพร่มาก กลัวจะได้ความยากเพราะขัดสนด้วยข้าวจะกินต่อไปในปีหน้า เพราะกลัวว่านาจะมีผลน้อยข้าวจะขัดสนก็ให้คิดอ่านขวนขวายหารวบรวมไว้ให้พอ อย่าเพิกเฉยนิ่งนอนใจ ท่านทั้งหลายทั้งปวงอย่าบ่นอย่าว่าในหลวง ว่าปล่อยให้คนต่างประเทศซื้อข้าวไปเสียหมด เห็นฝนฟ้าแล้งแล้วทำไมจึงไม่ประกาศกักข้าวไว้ ในการที่จะบ่นอย่างนี้ ทรงพระราชดำริว่าหาต้องการไม่ ถึงราคาข้าวแพงขึ้นไป ก็เพราะคนนอกประเทศเอาเงินทองต่างเมืองมาซื้อหาโปรยหว่านอยู่ในกรุงนี้มาก ราคาข้าวปรกติจึงสูงขึ้นไป ก็เมื่อราคาข้าวสูงอยู่ดังนี้ คนนอกประเทศเขายังซื้อบรรทุกเรือไปอยู่เสมอ ก็เพราะเขาไปขายได้มีกำไรอยู่ ถ้าราษฎรฝ่ายเราเห็นว่าข้าวในพื้นบ้านพื้นเมืองน้อยไปแล้ว ก็จะกลัวอดอยากไม่ยอมขายเอง หรือถึงจะขายก็จะตั้งราคาสูงขึ้นไปตามการ คนนอกประเทศเห็นว่าจะซื้อไปด้วยราคาแพงนัก เอาข้าวไปขายเมืองอื่นไม่มีกำไรแล้วเขาก็จะหยุดเอง ไม่ต้องประกาศปิดห้าม แลคนบางพวกเล่าลือว่าคนนอกประเทศมีเงินทองมาก ขนเอาเงินทองเข้ามาล่อซื้อข้าวเมืองไทยไปเทน้ำเสีย เพื่อจะให้เมืองไทยได้ความอดอยาก คำคนที่พูดอย่างนี้ลืออย่างนี้ป่านัก วัด ๆ เถน ๆ นัก อย่าฟังเสียเลยไม่ต้องการ คนต่างประเทศถึงมีเงินมีทองมากก็ไม่หาเงินทองได้ง่าย เช่นเราหากรวดหาทรายได้ง่ายในเมืองนี้ ก็ถ้าเขาคิดจะทำอย่างไรแก่เรา เมื่อเขามีเงินทองมากหรือกำลังวังชามาก เขาก็จะคิดจะทำอย่างไรแก่เรา เมื่อเขามีเงินทองมากหรือกำลังวังชามาก เขาก็จะคิดจะทำไปอย่างอื่น จะมาซื้อข้าวไปเทน้ำถึง ๙ ปี ๑๐ ปี มาแล้วอย่างนี้ไม่ต้องการ ว่าก็จะยืดยาวไป ตัดใจความสั้นว่าปีนี้เห็นฝนแล้งอยู่แลเป็นคราวรอบขวบ ๑๒ ปี ที่เคยมีฝนแล้ง กลัวข้าวในภูมินาจะได้ผลน้อยไป ท่านทั้งหลายทั้งปวงที่ไม่ได้ทำนาจะได้ความลำบากขัดสนเพราะฉะนั้น จึงเตือนสติมาให้ท่านทั้งปวงที่ไม่ได้ทำนาจะได้ความลำบากขัดสน เพราะมือหนามามากจึงขายเอาเงินคืนเสียก็ได้ ถึงจะขาดทุนก็จะไม่มากนัก ระวังตัวระแวงทุกข์ภัยไว้ดีกว่าเลินเล่ออยู่